Do điều kiện sống ở vùng rừng núi, tập quán sinh hoạt trong ăn uống phải phù hợp với môi trường nên các món anung kop được chế biến đơn giản, không sử dụng các dụng cụ như nồi niêu, xoong chảo mà vẫn thơm ngon, bổ dưỡng. Cách thức để làm món anung kop là cho nguyên liệu cùng với muối, ớt, lá é, lá yao (một loại lá có vị ngọt thay cho bột ngọt)… vào trong lá chuối hoặc lá cây rừng có bản to, buộc túm miệng lại rồi nướng trên than hay vùi trong tro nóng. Khi ăn để nguyên gói lá mà bóc ra. Anung kop có thể ăn liền hay vùi vào tro nóng để qua đêm tùy thuộc vào thời gian hay điều kiện lúc nướng. Tuy nhiên, theo khẩu vị, món này càng để lâu trong lửa bếp càng tăng thêm hương vị đặc biệt và sự hấp dẫn.
Anung kop gồm có các loại như akan kop (cá gói lá), mnong kop (thịt gói lá), anham kop (rau gói lá)…
Akan kop thường lấy nguyên liệu từ cá sông suối còn tươi sống. Cá rửa sạch trộn với muối, ớt, lá é… gói trong hai ba lớp lá, buộc kín miệng, vùi vào lửa than hay tro nóng. Khi thấy gói lá héo, chuyển màu và sém cạnh, mở miệng gói có mùi cá cộng mùi lá bốc lên thơm lừng là cá đã chín. Lúc ăn chỉ cần lấy gói lá ra khỏi bếp, phủi hết lớp tro bám bên ngoài, để nguyên cá trong lá, bóc phần thịt cá chấm với muối ớt lá é hoặc muối kiến vàng. Akan kop thường giữ được vị ngọt đậm đà của cá tươi, thịt cá mềm, thơm mùi lá é. Món này có thể ăn cả thịt lẫn xương khi được để qua đêm trong tro nóng.
Món cá gói lá đặc sắc của người Jrai. Ảnh: Thanh Lan
Đối với món mnong kop, nguyên liệu có thể là thịt bò, heo, nai, mang hoặc chuột... được cắt nhỏ trộn với các gia vị như trên. Tuy cách thức làm giống nhau nhưng mnong kop có hương vị riêng của thịt các loại. Đặc biệt, mnong kop rất mềm, ngon, không khô, xác hay cháy sém như các món rang hoặc nướng trực tiếp trên lửa. Mnong kop chỉ dùng thịt đã loại bỏ xương nên là món ăn hợp khẩu vị với trẻ con và người lớn tuổi.
Anham kop là hỗn hợp gồm nhiều loại rau trộn lẫn với các loại thịt, cua, cá... và gia vị. Đây được xem là món ăn tiện lợi với tất cả các nguyên liệu kết hợp và là món thường gặp trong các bữa ăn gia đình của người Jrai.
Hiện nay, anung kop không chỉ được biết đến như những món ăn dân dã ở buôn làng Tây Nguyên mà còn được khai thác để phục vụ du lịch. Có thể tìm thấy trong thực đơn các nhà hàng ẩm thực truyền thống tại Pleiku những món ăn bản địa như: thịt heo, bò, nai, sóc, nhím, lòng gà, tôm, tép, cà đắng nướng ống hoặc đùm lá chuối… Thực khách có thể thưởng thức những món ăn này tại các nhà hàng theo từng khẩu vị khác nhau, tùy theo cách chế biến của từng nơi cho phù hợp.
Ngoài anung kop, ẩm thực bản địa vẫn còn rất nhiều món ngon chưa được khai thác để phục vụ thực khách. Đưa ẩm thực bản địa vào du lịch là cách làm cần thiết hiện nay, cũng là cách góp phần quảng bá cho du lịch ẩm thực địa phương phát triển.
THANH LAN – GLO